Han Soete maakte met de objecten uit Jaap Kruithof’s objectenmuseum een reeks fotogrammen die hij dan weer verwerkte in een opstelling voor reëel museum.
Jaap Kruithof
“Jaap Kruithof was zonder twijfel een romantische en impulsieve socialist, een overtuigde oproerkraaier eerste klas die met doodsverachting en eloquentie de overgang realiseerde van één intellectuele cultuur naar een andere in dit land. Hij schokte Vlaanderen uit zijn lange katholieke slaap, viel zonder ophouden de heilige huisjes van de dominante katholieke cultuur en moraal aan, en voorzag het bouwwerk van katholiek Vlaanderen van een vrijzinnig en humanistisch bijhuis.” Jan Blommaert
Jaap Kruithof was van 1964 tot 1995 hoogleraar Ethiek aan de Universiteit Gent. Daarnaast was hij schrijver, opiniemaker, mediafiguur en verzamelaar. Samen met Leo Apostel stichtte hij de Vakgroep Moraalwetenschap. Hij evolueerde van marxist tot uitgesproken ecologisch denker. Hij was één van de eerste acamedici die het concept dierenrechten uitwerkte, lang voor er sprake was van dierenrechtenorganisaties.
Naar het einde van zijn leven stond hij vooral in bres tegen het kapitalisme in haar moderne vorm “Het neoliberalisme” waarover hij een boek schreef dat nog beschikbaar is bij uitgerij EPO. Het boek legde mee de inhoudelijke basis voor de andersglobaliseringbeweging beging jaren 2000 in België.
Hij verzetten zich ook tegen de consumptie en wegwerpmaatschappij, een verzet dat de aanleiding vormde voor zijn verzameling.
Wil je meer weten over Jaap Kruithof:
- Canvas maakte een mooie documentaire over Jaap Kruithof: “Jaap Kruithof: Dwarsdenker”
- Er zijn online, in de Marx archief, enkele van zijn vroege werken te vinden. (jaren 1960)
https://www.marxists.org/nederlands/kruithof/index.htm - Jan Blommaert schreef in 2010 een critisch essay over denken van Jaap Kruithof
https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2010/03/01/redelijk-links-een-essay-door-jan-blommaert/ - Het neoliberalisme
De beste manier om Jaap Kruithof’s denken te ontdekken is door in zijn werken te duiken. Zijn basiswerk “Het neoliberalisme”, is nog steeds beschikbaar bij de uitgever: https://www.epo.be/nl/politiek-economie/2297-Het-neoliberalisme-9789064450679.html
Het Jaap Kruithof Objectenmuseum
Naast zijn meer publieke werk als academicus en opiniemaker was Jaap Kruithof in zijn privéleven een gepassioneerd verzamelaar. Hij begon te verzamelen in 1973, na de dood van zijn vader. Toen besefte hij dat hij tot dan erg weinig had bijgehouden. Zijn liefde voor de dingen die anderen meestal weggooien verklaarde hij vanuit zijn ecologische idealen. Bewaren was een om tegen de stroom van de consumptiemaatschappij in te varen. “We gooien teveel weg en we gooien het verkeerde weg”, is één van zijn uitspraken.
In 1974 verhuisde Jaap Kruithof met zijn gezin van Deurne (Antwerpen) naar een huis met tuin in Mortsel bij Antwerpen. Primrose was de naam van dat huis. Museum Primrose werd de naam van zijn huismuseum. De verzameling werd eerst getoond in verschillende kamers in het huis van Kruithof. In de tweede fase begon de opstelling in de kelders van het huis. De opstelling van de objecten gebeurde volgens het aanvoelen van Kruithof. Hij schikte en herschikte de objecten voortdurend. Soms plaatste hij ze volgens vorm bij elkaar, soms volgens functie, soms volgens materiaal, soms volgens kleur.
Doorheen de jaren verzamelde hij zo ruim 10.000 objecten.
In 2010 kwamen de objecten die de filosoof Jaap Kruithof verzamelde voor zijn Museum Primrose naar Antwerpen. Na het overlijden van Kruithof waren ze eerst te zien in een tijdelijke expo in het Huis van Alijn in Gent. Omdat de objecten nooit geïnventariseerd werden, gingen twee vrijwilligers aan de slag om alle dozen te openen, op te lijsten wat ze in de dozen vonden en er werkfoto’s van te maken. Ze maakten korte beschrijvingen per doos, niet van elk object.
De resultaten van hun werk kan je vinden in de MAS online collectie: https://www.mas.be/nl/pagina/collectie-online
Uit die collectie werden in 2019 tientallen dozen ter beschikking gesteld aan kunstenaars en projecten die er mee aan de slag konden gaan. Een belangrijke voorwaarde was dat je nooit één van de objecten in de dozen zou wegwerpen.
Het DKO van de Antwerpse Academie kreeg drie van die dozen om ermee aan de slag te gaan. Han Soete heeft als één van de deelnemers van het project twee maand intensief met de objecten gewerkt.
Fotogrammen op ‘geperimeerd’ papier
Fotogrammen zijn een procedé waarbij objecten rechtstreeks op fotopapier worden geplaatst en dan belicht worden. Het resultaat is afhankelijk van de vorm van objecten op het papier, de manier waarop ze al dan niet licht doorlaten en de hoek waarop het licht invalt op de objecten en het papier.
Fotogrammen behoorden aan de avant-garde kunstscholen Bauhaus & Vkhutemas tot de basisopleiding als een manier om het licht te leren lezen. Han Soete kreeg gedurende zijn opleiding nooit de opdracht of lessen om fotogrammen te maken en vond dat het tijd was om zelf die basislessen te ondergaan.
Op de academie slingerden al jaren enkele dozen met oud fotopapier rond, niemand die nog kan vertellen van wie ze waren of hoe lang ze er lagen. Han deed enkele testen en daaruit bleek dat het moest gaan over papier dat al jaren over zijn houbaarheidsdatum zat. Ook zonder ze te belichtten vertoonden ze allerlei patronen en grijswaarden bij ontwikkeling.
De idee om ze te gebruiken voor Jaap Kruithof’s objectenmuseum was dan ook een logische stap in de kritiek op de wegwerpmaatschappij die deze verzameling uitdraagt.