“Greetings tovarisch Han, good news – your camera is already on it’s way!” De camera was een tiental dagen onderweg maar nu is hij dus aangekomen. Een Kiev 4 met een Jupiter 8 lens, gemaakt in 1970 en ik bestelde hem ook in Kiev. Ik had een gelijkaardige camera wellicht goedkoper kunnen kopen op één of andere rommelmarkt, maar ik wilde de mensen uit Kiev graag mijn solidariteit betuigen. Ze beheren een winkeltje met allemaal camera’s uit het Sovjet tijdperk, veel daarvan werden gemaakt in Kiev, anderen zoals de FED werden gemaakt in een fabriek die werd opgericht door Makarenko*.
Er werd en wordt in “Het Westen” wel eens meewarig gedaan over technologie van achter het ijzeren gordijn. Dat geld zeker ook voor camera’s, maar sinds enkele maanden beginnen een paar toonaangevende fotografen de Sovjet camera’s te (her)ontdekken. Ze zouden volgens vloggers en bloggers op zijn minst even goed zijn en soms van betere makelij als hun “Westerse” tegenhangers. Het voordeel is ook dat er miljoenen van werden gemaakt, veel meer dus dan de Leica’s en dergelijke uit hetzelfde tijdperk.
Terwijl je voor een Leica M3 die evenwaardig is aan een Kiev 4 enkele duizenden Euro’s moet betalen vind je een sovjet camera al voor enkele tientallen Euro’s.
Het probleem met camera’s die met filmpjes fotograferen is dat ze meer niet gemaakt worden, er worden enkel nog wegwerp camera’s gemaakt. Er zijn nog een paar fabrikanten die camera’s maken voor vlakfilm. Maar sinds Nikon in augustus 2021 stopte met het maken van F6 wordt er geen enkele klassieke 35mm camera mee geproduceerd. Wie nog op film wil fotograferen moet het dus doen met camera’s uit het verleden.
Terwijl er enerzijds geen camera’s meer worden gemaakt zijn er wel heel veel jongeren die het fotograferen op film ontdekken en verkiezen boven de digitale fotografie. Dan gaan dus de wetten van de markt spelen en stijgen de prijzen. Mijn Rolleiflex die ik enkele jaren geleden voor een appel en een ei kocht is ondertussen al meer dan € 1.500 waard, de Hasselblad zou me ruim € 3.000 opbrengen en zelfs mijn Nikon camera’s uit de jaren 1990 en 2000 zijn in plaats van € 20 of € 30 al honderden euro’s waard.
Het meeste betaal je voor de volledig manuele camera’s. Dat is ook een heel andere manier van fotograferen. Je moet zelf het licht meten en dan vertalen naar de juiste instellingen op de camera, je moet zelf scherpstellen,… het gaat dus allemaal veel trager dan met een moderne camera of smartphone, veel trager. Doordat het trager gaat ben der eigenlijk ook intensiever mee bezig, je maakt echt een foto die nadien ook echt fysiek op een filmpje staat. Het is dus zeer begrijpelijk dat veel mensen graag op film willen fotograferen.
De Sovjet camera’s vinden eigenlijk haast allemaal hun roots in Duitsland, zoals ook de meeste andere camera’s trouwens**. De Duitse camera fabrikanten stonden tot WOII aan de top en de markt werd gedomineerd door twee grote merken: Leica en Contax. De technologie die nodig was om camera’s te maken was eigenlijk ook militaire technologie. Leica werd na de oorlog ontmanteld door de Verenigde staten en Contax werd ontmanteld door de Sovjets. De Leica fabrieken werden in stukken gesplitst en alles wat voor militaire doelwitten kon gebruikt worden werd ontmanteld. De Sovjets hebben de hele fabriek van Contax steen per steen en machine per machine verhuist naar Kiev, inclusief het personeel en de ingenieurs. Contax was eigenlijk betere technologie dan de Leica camera’s, je kon er onder andere beter en gemakkelijk meer scherpstellen.
Nadat de fabriek terug werd opgebouwd hebben de ingenieurs nog enkele kleine verbeteringen aangebracht aan het ontwerp en is men dan gewoon verder gegaan met het produceren van de de Contax II. Men heeft de naam wel verandert naar Kiev en na nog een paar kleine ingrepen in het productieproces kwam men uit bij de ‘Kiev 4’. Die camera is men in Kiev blijven maken tot in de jaren 1980. Een dergelijke camera die gebouwd werd in 1970 is hier dus enkele dagen geleden aangekomen, en hij werkt nog helemaal zoals het hoort.
De sluitertijden werken naar behoren en de Jupiter 8 lens geeft heel mooie resultaten. We gaan er dus nog veel plezier aan beleven.
* Makarenko was een onderwijsvernieuwer die in de Sovjetunie onderwijs principes bedacht met jongeren uit armoede, gebroken gezinnen, kleine criminaliteit,… Hij werd gedwarsboomd door de het onderwijssysteem maar werd in bescherming genomen door het ministerie van binnenlandse zaken. Zijn school was verbonden aan ateliers waar de jongeren ook leerden om werktuigen te maken. Eerst waren dat eenvoudige werktuigen, maar dat werden steeds gespecialiseerdere werktuigen en uiteindelijk begonnen ze ook camera’s te bouwen.
** Er gaat een mythe de ronde dat de Duitsers bij het einde van WOII, net voor ze te onder gingen een duikboot richting Japan stuurden met al de technische plannen van hun nieuwste producten. Daar zouden dus ook de plannen van de Leica’s en de Contax camera’s bij geweest zijn. Na WOII hebben de Japanse camera fabrikanten de rol overgenomen van de Duitsers en brachten zijn de meest innovatieve en kwalitatieve camera’s op de markt. Die eerste camera’s van vooral Nikon en Canon bevatten heel wat techniek die ze bij Leica en contax haalden, maar of ze dat deden op basis die plannen of gewoon door camera’s uit elkaar te halen en te ontleden dat zullen misschien nooit te weten komen, dat is het bijzondere aan mythes.
